Դարեր շարունակ չի եղել հստակ ձևակերպված մի կենտրոն կամ բեւեռ, որը կընդունվեր հայերի կողմից։ Վերադարձի հարցը հավասարապես երկիմաստ է, քանի որ մարդիկ համակվել են իրենց հին գյուղերի, քաղաքների բույրերի եւ տեսարանների հիշողություններով, միաժամանակ եւ աստիճանաբար հաստատելով իրենց տունը նոր տարածքում, Սփյուռքում։
